کلاس های چند پایه

بسمه تعالی

 

 

 کلاس های چند پایه

 

 

 

 

 

آموزش و پرورش شهرستان فاروج

کارگروه کیفیت بخشی به کلاس های چند پایه

سال تحصیلی 95-94

 

 

مقدمه:

هر کودکی حقی برای آموزش و پرورش دارد کلاس های چند پایه و مدارس تک معلمی در مناطق دور دست ،دسترسی به این حق را ممکن کرده است این کلاس ها در همه جای دنیا وجود دارد البته با ید در نظر گرفت که عملکرد کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه متفاوت است . تدریس در کلاسهای چندپایه نیاز بسیاری از کشورهای مختلف دنیا را در جهت بهبود و توسعه فرایند یادگیری و محو بی سوادی  و دست یابی به آموزش و پرورش همگانی برآورده ساخته است.

اگر قصد ما دست یابی به آموزش برای همه (EFA) است ،چالش ما با کلاس های چندپایه و مدارس تک معلمی ،اجتناب پذیر خواهد بود زیرا به هر حال دانش آموزان در مناطق دور افتاده و کوچک باید به آموزش و پرورش با کیفیتی مورد قبول ،دسترسی داشته باشند بنابراین توجه به مدارس چند پایه و زیر پوشش قرار دادن کودکان واجب التعلیم  از اهداف و برنامه های آموزشی رکشورهای مختلف است.

کلاس چندپایه به موقعیتی گفته میشود که در آن معلم به بیش از یک پایه به طور همزمان یا جداگانه در یک جلسه تدریس میکندمنظور از کلاسهای چند پایه ،کلاسهایی است که درآنها دانش آموزانی که از نظر سن ،توانایی،مهارت و همچنین پایه تحصیلی متفاوت هستند همه در یک اتاق ،توسط یک معلم در تمام سال تحصیلی آموزش می بینند.

تدریس در کلاسهای چند پایه برای هیچ یک از کشورها پدیده ای تازه نیست تعداد زیادی از معلمان سراسر دنیا در کلاسهای چند پایه تدریس میکنند زیرا تدریس چند پایه در اکثر سیستم های آموزشی دنیا رواج دارد و شمار کلاسهای چند پایه در حال افزایش است (ماسن و استیمس ،1996)

محاسن کلاس های چند پایه :

1-آموزش در کلاس های چند پایه روش سودمندی برای آموزش بنیادی در مناطق کم جمعیت است .

2- آموزش در کلاسهای چند پایه سبب پیشرفت دانش آموزان در دروس ریاضی ،علوم و زبان میشود.

3- آموزش در کلاسهای چند پایه فرصتی را برای دانش آموزان فراهم میسازد تا با یکدیگر همکاری کنند و حزه تجربه ها و روابط اجتماعی آنان گسترده تر شود.

4-دانش آموزان در کلاسهای چند پایه می آموزند که چگونه یاد بگیرند و چگونه یاد بدهند.

5- فرصتی است برای اینکه دانش آموزان بزرگتر با درس دادن به دانش آموزان کوچکتر نقش معلم را ایفا کنند.

6- بهره گیری از یک معلم در چند سال متوالی  باعث عمیقتر شدن پیوند معلم و دانش آموزان و سازگارترشدن دانش آموزان میشود.

7- سطح بینش  و آگاهی دانش آموزان با افزایش سن آنان ،افزایش می یابد

8- کلاس های چند پایه ،کلاس زندگی هستند ،دانش آموزان از کوچک به بزرگ ،دختر و پسر ،سالم و حتی عقب مانده ذهنی ..... وجود دارد.احساس مسئولیت ،احترام به بزرگترها پررنگ تر است.دانش آموزان نقش برادر و خواهر بزرگ تر را ایفا میکنند.

9- زمینه مناسبی برای اجرای ارزش یابی پژوهشی محور فراهم میکند.

10- دانش آموزان از لحاظ عاطفی با ثبات ترند ،در گروه های سنی مختلف،بهتر یکدیگر را می شناسند و روابط حمایتی ایجاد میکنند .

مشکلات کلاس های چند پایه :

کمبود وقت جهت تدریس-تراکم درس و پایه ها-عدم تفاوت حجم کتابهای چندپایه و تک پایه –بی تجربه بودن معلم های چند پایه –عدم تنوع در محیط زندگی دانش آموزان – بی انگیزه بودن معلمان چند پایه –نداشتن فضای مناسب آموزشی –عدم همکاری والدین –کمبود امکانات و تجهیزات آموزشی –دوزبانه بودن دانش آموزان –عدم تمایل معلمان برای تدریس کلاس های چند پایه –و ....

شیوه های مدیریت کلاس های چند پایه :

مدیریت کلاس درس چند پایه به روش هایی  مربوط میشود که معلمان با کمک آنها رفتار دانش آموزان  را بهبود می بخشند  وراه را برای تسهیل  و تسریع یادگیری مطلوب دانش آموزان هموار میکنند . برای اداره کلاس های چند پایه ، روش ها و الگوهای مشخصی وجود ندارد چرا که هرمعلم با توجه به تعداد پایه ها  و دانش آموزان ش از شیوه های خاصی جهت اداره کلاس خود استفاده میکند در هر حال  روشهای زیر به معلم چند پایه کمک میکند تا فرآیند یاددهی – یادگیری را بهبود بخشد:

** آماده نمودن و توجیه والدین :  آگاه نمودن والدین از شیوه ی کار خود و چگونگی همکاری و همیاری با اوست.برگزاری جلسات توجیهی ،بسیاری از تصورات غلط والدین راازبین برده و زمینه همکاری با مدرسه  و فرزندان آنها را فراهم میسازد.

**شناخت دانش آموزان :یجاد شور و شوق به یادگیری و امید به آینده در دانش آموزان ، کاهش اضطراب و تردید ،تقویت انگیزه تحصیل ،کسب اطلاعات مقدماتی از وضعیت عمومی دانش آموزان ،،برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان ،تهیه پوشه کار برای دانش آموزان ،کسب اطمینان از سلامت عمومی دانش آموزان، آشنایی با اختلالات یادگیری از سوی معلم ،و ....  از جمله عملکردهای معلم در برابر دانش آموزان است .

**ایجاد فضای اخلاقی در مدرسه و کلاس درس : ایجاد فضای اخلاقی مطلوب در مدرسه و کلاس درس بستگی به وجود روابط احترام آمیز متقابل بین معلم و شاگرد است . دانش آموزان با افکار ، انتظارات  و نگرش های متفاوتی وارد کلاس درس می شوند آنان معلم را انسانی متفاوت از خانواده  و ایل و تبار خود می دانند.وقتی شخصیت معلم را آمیزه ای از مهر وعطوفت ومنطق یافتند به وی اعتماد می کنند و به رهبری اش ایمان می آورند.و اینطوری عمیقا در رفتار او کنجکاو شده و با او همانند سازی میکنند در چنین شرایطی ، موضوعات درسی  را از او یاد گرفته و دیرتر فراموش میکنند  و از فرصت بهتری برای رشد و شکوفایی شخصیت خود برخوردار می شوند.

سازماندهی کلاس درس :

دانش آموزان علاقه مندند که در مکانی قرار بگیرند که به راحتی بتوانند فعالیت های خود را انجام دهند نزدیک معلم باشند و بدون مشکل ببینند صدای او را بشنوند تخته کللاس درس را به راحتی ببینند و ... فضای کلاس درس باید انعطاف پذیری لازم را داشته باشد به گونه ای که هر گاه نیازی به تغییر دوباره فضای کلاس باشد به آسانی قابل تغییر باشد . دانش آموزان در این کلاس ها احساس ترس نداشته باشند ، احساس حقارت نکنند ، به راحتی با یکدیگر تعامل مناسب داشته باشند . همکاری به جای رقابت و تنبیه هم جای خود را به تشویق و کمک بدهد . از نظافت و پاکیزگی ، برخورداری از نور مناسب ، هوای لطیف ، وسایل گرمایشی و سرمایشی در بهبود کیفیت تدریس و اداره کلاس درس موثرترند . استفاده درست از تخته ی کلاس ، روشی را که معلم برای انتخاب نوع فضای کلاس درس انتخاب می کند ، برنامه درسی ، فعالیت های دانش آموزان ، چگونگی آرایش و شیوه نشستن آنان و ... از جمله مواردی مورد توجه در سازمان دهی کلاس های چند پایه می باشد .

شیوه های سازماندهی کلاس درس چند پایه :

1.       با توجه به پایه ها و روش تدریس معلم ، فضای فیزیکی کلاس را به موردهای زیر مختص می شود

2.     پایه هایی که قرار است در آن جلسه به آن ها تدریس شود

3.    پایه هایی که پیش از تدریس معلم ، خودشان باید فعالیت خاصی را انجام دهند .

4.     نمایش کارهای دانش آموزان ( دست سازها و تولیداتدانش آموزان )

5.     نمایش حروف الفبا ، نقشه های ایران و جهان و کارهای مربوط به درس های دیگر که معلم با همکاری
دانش آموزان آنها را آماده می کند

6.     نحوه چیدمان میز و صندلی ها ، باید به گونه ای باشد که رفت و آمد دانش آموزان و معلم و انجام فعالیت های گروهی و انفرادی از سوی دانش آموزان با مشکل مواجه نشود . چیدمان غالبا به یکی از روش های زیر است

الف)  شیوه سنتی : دانش آموزان در ردیف های مستقیم و پشت سر هم قرار می گیرند

 ب) نعل اسبی : دانش آموزان به راحتی با همدیگر و با معلم تعامل رودرو دارند و انجام کارهای گروهی میسر است

ج ) دایره ای شکل : در شبکه دایره ای افراد ارتباط چهره به چهره با همدیگر دارند و به همین جهت فرصت بیشتری برای برقراری ارتباط پیدا می کنند .

شیوه های آموزش در کلاس چند پایه :

1.       شیوه  آموزش محوری ( انفرادی ) : برای هر پایه درس معینی پیش بینی می گردد به طوری که حداکثر سه پایه با فاصله تعیین شده آموزش داده میشود . برای گروههای دیگر فرصت ها و فعالیت هایی که نیاز به نظارت مستقیم معلم کم قرار دارند منظور می شود

2.     شیوه آموزش تلفیقی : هدف اساسی از تلفیق آن است که تا حد امکان یادگیری دانش آموزان در ارتباط با یگدیگر قرار گیرد

الف ) تلفیق موضوعات درسی یک کتاب درسی پایه تحصیلی ( هرمی )

ب ) تلفیق موضوعات درسی دو کتاب درسی  در یک پایه  یا دو پایه تحصیلی ( موازی )

ج )  تلفیق موضوعات درسی در چند کتاب درسی در یک پایه یا چند پایه تحصیلی ( تلفیق چند پایه )

3-شیوه آموزشی مشارکتی :

با توجه به فرصت کم معلم در کلاس های چند پایه این شیوه فرصت مناسبی را برای معلم چند پایه ایجاد می کند تا با توجه به محتوای کتاب های درسی الگوی مناسبی را انتخاب نماید در این شیوه تمام پایه ها محور هستند و معلم نظارت مستقیم دارند .

4-شیوه آموزش مشارکتی :

برخی از دروس به صورت تلفیقی و برخی دیگر به صورت محوری و برخی نیز به صورت مشارکتی تدریس می شوند.

                                                                                          * با آرزوی موفقیت *